De toestand van de arbeidersklasse in Engeland

Friedrich Engels over zijn boek: Het boek, dat hier opnieuw aan het Duitse publiek wordt voorgelegd, verscheen voor het eerst in de zo mer van 1845. Het draagt, zowel wat het goede als wat het slechte betreft, het stempel van de jeugd van de schrijver. Ik was toen vierentwintig jaar. Thans ben ik drie maal zo oud en nu ik dit jeugdwerk weer doorlees, vind ik dat ik mij er geenszins voor behoef te schamen. Ik denk er dus niet aan dit stempel van jeugdwerk hoe dan ook uit te wissen. Ik leg het de lezer weer onveranderd voor. Ik heb slechts enkele niet geheel duidelijke passages scherper geformuleerd en hier en daar een nieuwe korte met het jaartal (1892) aangeduide voetnoot toegevoegd.’

Lenin over het boek van Engels: Engels had als eerste gezegd, dat het proletariaat niet slechts een lijdende klasse is; dat juist de schandelijke economische toestand, waarin het proletariaat zich bevindt, het onweerstaanbaar voorwaarts drijft en het dwingt, voor zijn definitieve bevrijding te strijden. Het strijdende proletariaat echter zal zichzelf helpen. De politieke beweging van de arbeidersklasse zal de arbeiders onvermijdelijk tot het inzicht brengen, dat er voor hen geen andere uitweg bestaat dan het socialisme. Aan de andere kant zal het socialisme slechts dan een macht zijn, wanneer het het doel van de politieke strijd van de arbeidersklasse is geworden. Dit zijn de grondgedachten van het boek van Engels over de toestand van de arbeidersklasse in Engeland, welke gedachten het gehele denkende en strijdende proletariaat zich vandaag eigen heeft gemaakt, doch die destijds volkomen nieuw waren. Deze gedachten werden neergelegd in een meeslepend geschreven boek, dat vol is van waarheidsgetrouwe en schokkende beelden uit het ellendige leven van het Engelse proletariaat. Dit boek was een verschrikkelijke aanklacht tegen het kapitalisme en de bourgeoisie. De indruk, die het maakte, was zeer sterk. Overal begon men zich te beroepen op het boek van Engels als op de beste beschrijving van de toestand van het moderne proletariaat. Inderdaad is er noch vóór 1845, noch later een dergelijke indrukwekkende en waarheidsgetrouwe schildering van de noodtoestand der arbeidersklasse verschenen.’