Gesprekken met Stalin

‘hof. Door de ogen van Djilas zien wij hoe de zo rijk met talent begiftigde en tegelijk sluwe en wrede Stalin al wat Rusland aan kracht bezat inzette tegen. het nationaal – socialisme, terwijl hij tegelijkertijd reeds zijn na-oorlogse wor- steling met het westen voor- bereidde. Achter Stalin doemen voorts de figuren van Molotov en Zhukov op, ook echter die van Beria en Malenkov, even scherp ge- portretteerd als hun meester. Het valt de lezer onmiddellijk op dat Djilas nimmer alleen ritgaat van een anecdotische wijze van behandeling van zijn stoí. Steeds bemerkt men weer dat een persoonlijke filosofische uitleg van de communistische macht en de wijze waarop deze dient te worden aangewend, zijn uitgangspunt vormt.

Nadat hij gebroken had met de partij, werd de schrijver in het daaropvolgende jaar, 1955, een proces aangedaan, waarbij hij veroordeeld werd tot drie jaar gevangenisstraf wegens de ‘lands- vijandige propaganda, ontstaan door een interview dat hij de New York Times toestond. Deze straf werd echter opgeschort. Na de opstand in Hongarije, critiseerde Djilas Joegoslaviës houding tegenover de bloedige onderdrukking daarvan door de Russen. Gevolg: drie jaar gevangenisstraf. Kort voor dien had hij echter de manuscripten van een tweetal geschriften het land uitgezonden. De door hem gewenste openbaarmaking van De Nieuwe Klasse betekende een nieuw proces, met tot resultaat een verlenging van zijn straf met zeven jaar. In 1961 werd de schrijver voorwaardelijk vrijgelaten uit de Sremska Mitrovica waarin hij o ironie van het lot! dezelfde gevangenis voor de oorlog door het koninkrijk Joegoslavië was vastgehouden. Tijdens zijn verblijf in

de gevangenis schreef Djilas verschillende boeken. Gesprekken met Stalin ontstond gedurende de korte periode dat hij nadien in vrijheid verkeerde.

Op 7 april van dit jaar werd Djilas opnieuw in hechtenis ge- nomen, naar men mag aannemen wegens de komende verschijning van dit boek