Oorlog en vrede

Terecht wordt OORLOG EN VREDE een meesterwerk van de Russische literatuur en een hoogtepunt van Europese vertelkunst genoemd.
Deze roman tekent het Rusland van de vorige eeuw, toen het in een strijd op leven en dood was gewikkeld met Napoleon. Hoewel historisch in alle opzichten juist, is ook in OORLOG EN VREDE niet de geschiedenis voor Tolstoi het belangrijkste maar het lot van de mensen die bij de dramatische gebeurtenissen betrokken zijn. Het psychologische inzicht van Tolstoi is onder schrijvers wellicht ongeëvenaard. Van hem is be- kend dat hij altijd een notitieboekje bij zich droeg, waarin hij aanteke- ningen maakte, zelfs over de mensen in zijn naaste omgeving. Bij het schrijven van zijn romans maakte hij later dikwijls gebruik van die aan- tekeningen.
Evenals ANNA KARENINA heeft OORLOG EN VREDE autobiografische trekken. Veel van Tolstois eigen wezen vindt men erin terug, met name in Pierre en in Andrej Bolkonski. Voor Natasja Rostow, een van de bekoorlijkste vrouwenfiguren ooit beschreven, nam hij zijn schoon- zuster Tatjana en zijn vrouw Sofia als model. Zelf zei hij: “Ik nam Tanja, versmolt haar met Sonja en daaruit ontstond Natasja.”
Maar ook de andere personen zijn niet ‘gestoffeerd’: in de oude graaf Rostow en diens vrouw vindt men bijvoorbeeld zijn grootouders terug en men meent in Sonja, het nichtje van Natasja en Nikolaj Rostow, zijn tante Jergolskaja te herkennen.
Doordat Tolstoi zijn personen zowel uiterlijk als innerlijk karakteriseert, krijgt elk een eigen gezicht, passend bij de geaardheid; zelfs van onbeduidende figuren maakt hij nooit figuranten. Zo wijdt hij bij de meesterlijke beschrijving van de slag bij Borodino aandacht aan afzon- derlijke soldaten, waarbij hij blijk geeft van een diep inzicht in hun psyche. Hij bezocht niet alleen het slagveld, maar ook ondervroeg en noteerde hij de verhalen van nog in leven zijnde deelnemers aan de veldtochten tegen Napoleon. Tolstois personen zijn mensen van vlees en bloed, met wie men zich onwillekeurig vereenzelvigt.